काठमाडौँ

काठमाडौँ तँलाई गाली गर्नेसँग
मेरो चित्त बुझेको छैन
मेरो सहमति छैन
खेत मासेर पनि तैँले
लाखौंलाई बास दिएकै छस्
पाहुनाले. पहिले माग्ने बास त हो
अनि मात्र गाँस र कपास हो
भोकको अगाडि महँगी के हो र ?
मागेर भए पनि यहाँ पसेकालाई
तैले गाँस दिएकै छस्
सक्नेलाई मँहगो र नसक्नेलाई सस्तो त हो
युरोप अमेरिकाकै किन चाहियो र ?
खासाकै भए पनि कपास दिएकै छस्
त्यसैले काठमाडौँ तँ गरीब धनी सबैको होस्
काठमाडौँ तँ गाली होइन ताली खोज् ।

देख्नेहरुले काठमाडौँमा
हवेली र आलिशान महलमात्र देखे
पाँचतारे बोर्डिङ्ख स्कूल र कलेजमात्र देखे
क्यासिनो र रात्री ल्कवमात्र देखे
ब्युटी पार्लर र रिकन्डिसन अनुहारमात्र देखे
र अर्कमण्य घर ज्वाई जस्तो
कुनै दायित्व र जिम्मेवारी नभएको देखे
तर त्यसो होइन काठमाडौँ
हामीले देखेका छौं यहाँ
चिन्तनशील अध्यात्मज्ञान वालाहरु पनि
निरन्तर उपचाररत स्वास्थशालाहरु पनि
निरन्तर अध्यापनरत पाठशालाहरु पनि
श्रमसिपको पूजा गर्ने कार्यशालाहरु पनि
हिमाल पहाड तराइका प्राकृतिक रंगशालाहरु पनि
हो यहाँको हासोँ कतै कतै व्यावसायिक छ
तर बहुसंख्यक हाँसो आत्मीय र प्रेरणादायक पनि छ
त्यसैले काठमाडौँ तँ एउटा विशाल समुद्र होस्
जसको पीँदमा मोति मोति छ
जसको आँखामा ज्योति ज्योति छ
त्यसैले काठमाडौँ तँ हीनताबोध होइन उत्साह रोज्
काठमाडौँ तँ गाली होइन ताली खोज् ।

काठमाडौँ तँ देशको राजधानी होस्
तैँले आपूmलाई मात्र होईन अरुलाई पनि हेर्नु पर्छ
तैँले आफ्नो मात्र होईन अरुको पनि मुहार फेर्नु पर्छ
कालापानी दु:खे पनि काठमाडौँमा जुलुस
नालापानी दु:खे पनि काठमाडौँमा जुलुस
ताप्लेजुङ्ग तड्पिए पनि काठमाडौँमा जुलुस
दार्चुला दङ्गिए पनि काठमाडौँमै जुलुस
धन्न विचलित भएको छैन यो काठमाडौँ
धन्न डिप्रेसनमा परेको छैन यो काठमाडौँ
अलिअलि मोटाएका आएर बसेका छन् र अझै शोषण गर्दछन्
अलिअलि भोकाएका पसेका छन् र अझै बजेट चोर्छन्
दूईचार थान ड्यामेज आइटमले
सिङ्गै कारखानाको प्रतिनिधित्व गर्दैन
दूईचार वटा नाभो वोटले
सम्पूर्ण खेतको कमाई घट्दैन
होलान् केही केही रगत लतपतिएका हात पनि
होलान् कुनै कुनै त्रासदीपूर्ण भयङ्कर रात पनि
तर यसले उनान्सय सत्यलाई गलाउँदैन
जति नै उल्टो अर्थ लगाए पनि
पुच्छरले कुकुर हल्लाउँदैन
त्यसैले देखाई दिनु पर्छ काठमाडौँ तैँले
विकासका ठूला ठूला आँकडाहरु
न्याय निसाफका बडे बडे निर्णयहरु
परिवर्तनका लागि गरिएका ठूला ठूला आन्दोलनहरु
एकता र भाईचारा बढाउन भएका ठूला ठूला सम्मेलनहरु
काठमाडौँ तँ फोहरको निशानी होईन
थुप्रै सम्भावना बोकेको मिर्मिरे बिहानी होस्
त्यसैले काठमाडौँ तँ घमण्डको बङ्घला होईन
श्रम सीप र पसिनाको छाप्रो रोज्
काठमाडौँ तँ गाली होइन ताली खोज् ।

काठमाडौँ तँैले मागेर पनि बजेट बनाएकै छस्
तानतुन गरेर पनि संसदमा बहुमत जुटाएकै छस्
मात्तिएकालाई तल खसाएकै छस्
आत्तिएकालाई काख बसाएकै छस्
बेईमानहरुको रङ्कशाला होईन काठमाडौँ
श्रमशीलहरुको कार्यशाला होस्
सुटेड बुटेड सुकुलगुण्डा प्रवृत्ति मात्र होईन काठमाडौँ
साधुसन्त सज्जन र संघर्षशीलहरुको लक्ष्य पनि होस्
पवित्र बाग्मती बिष्णुमतिमा फोहोर बग्दापनि
सहेर बस्ने काठमाडौँ
भए भरका ब्यभिचारी दुराचारीलाई
मानवताको नाता भन्दै शरण दिने काठमाडौँ
युवाहरुलाई भिषा दिलाउँदै रेमिट्यान्स भित्रयाउने काठमाडौँ
अनेकन कीर्तिमानधारीहरुसंग वधाईका हात मिलाउने काठमाडौँ
पशुपति आदर्श रोज्छ, बालाजु प्रकृति खोज्छ,
टुँडिखेल आवाज उचाल्छ, सिंहदरवार सुशासन कोरल्छ
स्वयम्भू बुद्धत्व बर्षाउंछ हनुमान ढोका इतिहास पढाउँछ
शहीद ढोका बलिदानको कथा दोहर्याउँछ
बीर अस्पताल मानवताका हात बढाउँदै
घाउमा मलम पट्टि लगाउँछ
गहिरिएर हेरे काठमाडौँ तँ आस्थाको धरोहर होस्
काठमाडौँ तँ ब्यङ्घ होईन आत्मीयता र सकारात्मकता रोज्
काठमाडौँ तँ गाली होइन ताली खोज् ।

काठमाडौँ तँ मेहनती छस्
काकाकुल उपत्यकावासीलाई
पानी खुवाउँन सुरुङ्ग खन्दैछस्
मेची महाकाली एकताको सूत्रमा बाँध्न
नयाँ रणनीति कोर्दैछस्
जहाँबाट आए पनि
ससम्मान सिंहदरबारको साँचो दिएकै छस्
जसो गरि पढाए पनि राष्ट्रियताको रट लगाएकै छस्
ठूला ठूला नेता चाहिए काठमाडौँ
ठूला ठूला डाक्टर चाहिए काठमाडौँ
कुर्सी चाहिए काठमाडौँ पूmर्ति चाहिए काठमाडौँ
नोट चाहिए काठमाडौँ कोट चाहिए काठमाडौँ
भोट चाहिए काठमाडौँ
मानौँ काठमाडौँ कल्पबृक्ष हो जे पनि फल्ने
मानौँ काठमाडौँ चिनी हो जहाँ पनि घुल्ने
तेरो अनुहार हेरेर टाढा टाढाकाले आफ्नो अनुहार बनाउँछन्
तेरो ब्यवहार हेरेर टाढा टाढाकाले आफ्नो व्यवहार वनाउँछन्
तलाई हेर्न मात्र पाउने धोको राखेका पनि कति छन् कति
तेरो काखमा टाउको ओताउन पाए कति सम्झन्छन् उन्नति
हो हुन त हुन् भीममल्ल कि पत्नीले कसैको भलो नहोस् भनेको पनि
लोकलाज सहन नसकेर भीमसेनले विष सुक्र्याएको पनि
ती इतिहासका काला दाग
जनताको पसिना र बलिदानले पखालेको पनि त सत्य हो
दरबारमा बसी षड्यन्त्रका तानावाना बुन्ने
परिबारवादलाई तल खसालेको पनि सत्य हो
त्यसैले काठमाडौँ तँ केही होईन भन्दा पनि धेरै होस्
काठमाडौँ तँ घृणा होईन माया ममता रोज्
काठमाडौँ तँ गाली होइन ताली खोज् ।

–सिपाबडहरे, सिन्धुपाल्चोक ।