अभिशप्त

अमीनद्धल्ला पार्कमा प्राय प्रदर्शनी मेला वा जलपान केही न केही भइरहन्छ । घच्चम–घच्चा, ठेलमठेलबाट जोगिएर तमासाको आनन्द लिने हो भने छेउका पसलहरुको बरण्डा नै उपयुक्त हन्छ । यहि विचारले यो जाडोमा साँझको खाना खाईवरी मुखमा पान वा खल्तीमा शुक्लाजीका बच्चाहरुलाई चकलेट लिएर, लठ्ठी घुमाउँदै म प्रायः शुक्लाजीको पसलमा जानेगर्छु ।
शुक्लाजी जस्ता मिलनसार र हँसिला छन्, उनकी श्रीमती पनि उस्तै मिलनसार छिन् । दिनभरिको कारोबारको व्यस्ततापछि साँझपख यसो एक–दुई घण्टा सभ्य र सुसंस्कत व्यक्तिहरुसँग बसेर कुराकानी गर्दा एक भिन्दै प्रकारको सन्तोष हुन्छ ।

शुक्लाजीका दूई बच्चा लल्लू र सविताले मेरो पाइलाको चालले नै म आएको थाहा पाए । उनीहरुले आँगनमै घेरे । खल्ती खाली गर्दै मैले बोलाएँ— “शुक्लाजी !”
आँगनको अगाडीपट्टीको कोठाबाट निस्कदै बरण्डाबाट श्रीमती शुक्लाले उत्तर दिईन् –
“आउनोस् न ! कसरी अपरिचितले जस्तो बोलाउनुभएको ?”
बिजुलीको हजारौं बक्तिहरुको प्रकाशमा तल पार्कमा प्रदर्शनीको मेला भइरहेथ्यो । भीड एकदमै थियो । प्रसंग छेड्ने अभिप्रायले मैले मुस्कुराउँदै भने– “यस्तो भीड के आज फेरी जालौन र पकतेहपरमा आतिशबाजीको लडाई छ ?”

कुरा राख्नका लागी मुस्कुराउँदै श्रीमती शुक्लाले भनिन् – “केही त्यस्तै होला, मान्छेहरुको खल्तीको पैसा तान्न केही न केही बहाना त चाहिन्छ नै ।”
आफ्नो बानीको विपरीत उँचो स्वरमा हाँस्दै शुक्लाजीले केही भनेनन् । उनी बेतको आरामकुर्सीमा खुट्टा फैलाएर बसेका थिए, बसिरहे । दायाँ हातका आंैलाहरुलाई कुर्सीमा राख्दै, पिठ्ँयुलाई कुर्सीमा लेट्दै उनी भिडतर्पm हेरिरहेथे । दृष्टि अर्कैतर्फ भए पनि म कुर्सीमा बस्नेको प्रतीक्षामा थिए ।

“कस्तो जमाना आयो…” चप्पलमा राखिएको आफ्नो खुट्टा हल्लाउँदै उनले भने । शुक्लाजीको भूमिकामा सहयोग दिनका लागि श्रीमतीजीको मुहारमा मेरो स्वागतकालागि आएको मुस्कुराहट हराउन पुग्यो – “उफ् ! के–के हुने हो यो दुनियाँमा ….।” एक गहिरो श्वास लिदंै उनले मुण्टो घुमाईन् ।

यस प्रस्तावले पर्याप्त गम्भीरता र उत्सुुकताको वातावरण तयार भएपछि शुक्लाजीले बिस्तारै–बिस्तारै शुरु गरे– “भाई ? यो जमानामा जे भछैन त्यही थोरै छ । अँ………. यो लाटोको कोठा छ, जहाँ टोल प्रहरी बस्छ त्यसैको साथ सटेको एउटा सानो कोठा छ, त्यहाँ पछिल्लो रात हत्या भयो । हत्या कसले ग¥यो ? …. पाँच वर्षको बच्चाले ।” उनी कुर्सीमा पल्टिनुको साटो उठेर बसे । अत्यन्त विस्मयजनक समाचार सुनाउने प्रयत्नले उनको आँखा स्वंय विस्मयले पैmलियो, “….के विश्वास गर्न सक्नुहुन्छ ?”

“पाँच वर्षको बच्चाले हत्या नै के पो गरे होला र ? …….” मैले विस्मयमा सहयोग दिएँ– “कुनै दुर्घटना विचराबाट हुन पुग्यो होला । केटा छतमा खेलिरहेथ्यो होला वा पटका–सटाका, धकेल्दियोहोला ?”

समर्थनको आशाले मैले श्रीमती शुक्लातर्फं हेरें । उनको अनुहारमा विषादको छायाँ गहिरो थियो । कुर्सीको छेउमा राखिएको हातमा गाला टेकाउँदै उनले लामो सास फेरिन् ।

उत्तेजनाले शुक्लाजीले केही अलि झुक्दै भने– “के भन्नुहुन्छ ?”

दुवै हत्केलाले संकेत गर्दै उनले भने – “हत्या ! घाँटी रटेर हत्या ! पाँच वर्षको बच्चाले ।”
आश्चर्यले भरिएको अाँखाले मैले सोधें – “कसरी ?”
पर्खालको उता सबैभन्दा पछाडी कोठी छ, जहाँ एउटा भरिया बस्छ, ज्वाला । जात हो अहीर । उसको एउटा पाँच बर्षको छोरा र तीन बर्षकीे छोरी थिई । भारी बोक्नेले के पो कमाउँछ र ? कहिले चार–छ रुपैयाँ कहिले दुई आना मात्रै । अमीनाबाद, फतेगंजबाट भारी बोकेर आधा माइल वा पूरै माइल लगेमा कति पो दिनुहोला र बढीमा छ पैसा त दिनुहोला ! उसकी बुढी फतेगंजमा भाँडा माँझ्न जाँदा दुई तीन आना र केही अन्न लिएर आउँथी । जसरी तसरी दुईटा बच्चा पालेका थिए । समय कस्तो भईसक्यो, थाहै त छ । एक रुपियाँमा बाह्र–चौध सेर अन्न पाइन्थ्यो अब त ढाई–तीन सेर पाईन्छ, त्यो पनि अन्न होइन, कुअन्न । जसरी होस रुखोेसुखो बच्चाको पेट भरिरहेथे । गएको शनिबार अहिर्नीको एउटा अर्को बच्चा जन्मियो ।”

“अहिर भारी बोकेर जे लिएर आउँथ्यो त्यसैबाट गुजारा चलिरहेथ्यो । गुजारा भन्नु, जसोतसो एक पेट भर्थे । ठूला बच्चालाई त जे छ खुवायो, जसो–तसो रात कटिहाल्थ्यो तर काखको बच्चाको पेट कसरी भर्ने ? आमाको दूध तब पो आउँछ जब उसको पेटमा केही जान्छ । आमा आफै दिनदिनै झन् सुक्दै गईरहिथी । कतै पानी खाएर दुध आउँछ ? गाईलाई त घाँस–भूस केही चाहिन्छ ।”

गाई माता र नारी माताको यो तुलनात्मक चर्चाले मेरा आँखा श्रीमतीजीतर्फ गए । उनी कुर्सीमा पल्टिरहेकी थिइन् । यो फोहोरी कुराले मुण्टो बटारिन् । उनलाई उपेक्षा गर्दै शुक्लाजीले भन्दै गए –
“आज के भयो ? बाउचाहिं झिसमिसेमा भारी बोक्न तरकारीबजारतिर गईहाल्यो । थोरैजसो पिठो थियो । आमाले त्यसलाई पानीमा घोलिदिइन् । दुई–दुई बटुका केटाकेटीलाई खुवाइदिइन् । बच्चा अझै मागीरहेथे । उनीहरुलाई हप्काएर आमाले थोरै झोल बचाइराखिन् । छातीमा दुध थिएन । कपडाको सुतरीमा भिजाएर उनले नयाँ बच्चालाई खुवाउन थालिन् ।”

“आमाको स्वास्थ्य ठिक थिएन । उठेर टोल प्रहरीसम्म गईन् । फर्केर आउँदा बिचराको सातो गयो । केटाले नयाँ बच्चाको घाँटी थिचेर बसिरहेथ्यो । बच्चाको प्राण गईसकेथ्यो । आमा छाती फुटाएर चिच्याउन लागी ।”
मान्छे जम्मा भए । बच्चालाई लवाई–फकाई, गाली दिंदै सोधे । केटीले भनी– “दाईले भाइलाई मारिदियो ।”

केटालाई फकाइयो, मिठाईको लोभ देखाइयो । के भन्यो, सुन्नोस् न के भन्यो– ‘आमाले झोल हामीलाई दिइनन् । भाईलाई खुवाइन् । खुब भोक लागेथ्यो ।’ सुन्नुभो तपाईले ? कस्तो समय आयो ? ”

वितृष्णाको स्वरमा श्रीमती शुक्लाले भनिन् –“हेर्नोस् न, यिनीहरुको बच्चाहरु यति सानैमा कति पाका बन्छन् । पाँच वर्षको बच्चाले पनि बुझ्छ, उसको भाग खोस्ने दुश्मन हो । यो हाम्री सबिता यो साउनमा पाँच वर्ष पुरा भएर छ मा लागी । खान दियो, थालमा कुकुरले मुख हाले उल्टो उसैलाई माया गर्न थाल्छे ।”

शुक्लाजीले श्रीमती शुक्लाबाट आफुतर्फ मेरो ध्यान तान्न ठूलो स्वरमा बोले– “अब भन्नोस्, यो देशमा यत्रो पाप हन्छ त यहाँ अकाल, महामारी, भूकम्प जुन गएछैन भगवानकै दया हो । यस्तै कर्मले देश झन्झन् खत्तम भईरहेछ…..उफ् दूध पिउने बच्चाप्रति पनि मनमा द्वेष र हिंसा ! यसैको सजाय त हामी भोगिरहेछौं ।

आफ्नो कुर्सीमा अझ अघि बढ्दै उनले सोधे– “सोच्नोस् त यस्तो बच्चा पछि गएर के बन्ला ?”

“भोक…..” म भन्न चाहन्थे । मेरो कुरा बिचैमा काटेर शुक्लाजीले ठूलो स्वरमा भने–“अरे भोक नभए यस्तो कामको फल अरु के हुन्छ र ? यस्तो पाप त सर्वनाश भए पनि काटिदैन ।”

मनको हालत बहस गर्नेजस्तो रहेन । पापको कारण र फलबारे मैले सोचें –“जन्मैदेखि पाप गर्न बाध्य त्यो अभिशप्त के कहिल्यै पाप मुक्त हुनसक्ला ….”

अनुवाद–लक्ष्मण श्रेष्ठ