हरिश कल्पितको नयाँ कथा संग्रह ग्याब्रियले हातमा पर्ना साथ मलाई दुई कुरा औधी मन पर्यो ।
पहिलो किताबको नाम — ग्याब्रियले
दोस्रो किताब प्रकाशक र समर्पण । कथाकार हरिशको किताब आमा प्रेमकुमारी सुवेदीले प्रकाशन गरेकी हुन् भने कथाकारले किताबको समर्पण आफ्नै दाजु स्व. लालचरण सुवेदीलाई गरेका छन् । म उनको परिवारलाई चिन्छु । परिवार भित्रको प्रेम र कथाकार हरिशको भावुकतालाई राम्ररी बुझ्छु ।
त्यसो त किताब पढेपछि म हरिशका प्रत्येक शब्द शब्दले रोमाञ्चित बनेँ । कसरी उनले यति फरक फरक र चाख लाग्दा पात्रहरू सृजना गरे ? कसरी प्रत्येक कथामा जीवनका गतिला अर्थ र दर्शनहरूलाई सहज रूपमा उतार्न सके ? कथासङ्ग्रह ग्याब्रियले पढुन्जेल म यस्तै प्रश्नहरूले घेरिएँ । मैले चिन्दा हरिश कथाकार कम कलाकार ज्यादा थिए । उनले अभिनय गरेका केही फिल्म र विज्ञापन मैले हेरेको छु । त्यसो त जापानमा गएर पनि उनी त्यहीका केही काँचका पर्दाहरूमा देखिए । उनीभित्र लेख्ने हुटहुटी देखेको तर पहिलो कथा संग्रह पढ्दा त्यति धेरै धित नमरेको मानिस हुँ म । अहिले उनको दोस्रो कथा संग्रह पढ्दा म खुसीले दङ्ग छु । उनको कथाकारिताको उडानले मख्ख छु । नपत्याउँदो किसिमले उनले कथामा प्रगति गरेका छन् । कथालाई पाठक मैत्री बनाएका छन् । पाठकले कथा पढुन्जेल मात्र होइन त्यसपछि पनि पात्रलाई सम्झिरहने बनाएका छन् । पात्रहरूले कडा र दार्शनिक भन्दा पनि सरल र व्यवहारिक संवाद बोल्छन् । मनको भाषा बोल्छन् । सम्बन्धकै माथा पच्चिसीमा सुख दुखको चक्र घुमाउँछन् । कथाको बुनोट र पात्रको छनोटबाट हरिशले आफूलाई उम्दा कथाकारका रूपमा उभ्याएका छन् ।
त्यसो त पहिलो कथासंग्रह आस्था प्रकाशनको बीस वर्षपछि ग्याब्रियले प्रकाशनमा आएको हो । यस बीस वर्षमा यो कथाकार, अभिनेताका जीवनका संघर्ष, प्रेम र सम्वन्धहरुको म दर्हो साक्षी हुँ । उसको लेखन, अभिनय र जीवनको पाठक, दर्शक र साथी हुँ ।
०००० ०००० ००००
२०५७/५८ सालको कुनै मध्यान्ह । हरिश कल्पित र मेरो भेट भएको हो । त्यस ताका म काठमाडौँको एउटा चल्तीको दैनिक पत्रिकामा काम गर्थेँ । उनको पहिलो कथा संग्रह आस्था निक्लिएको थियो । र त्यो उनले मलाई पढ्न दिएका थिए ।
देख्दै आकर्षक, केटौले र चकलेटी हरिश लगभग मेरै उमेर आसपासका थिए । उनका कथाहरू पढेर मैले सामान्य समीक्षाजस्तो टिप्पणी स्पेशटाइम दैनिकमा छपाएँ पनि । त्यसपछि उनको र मेरो भेट केही बाक्लियो । हामी अक्सर भेटमा साहित्यका कुरा गर्थ्यौँ । उनी आफ्ना कथाहरूका प्लट सुनाउँथे । मेरा केही कविताहरू सुन्थे ।
त्यसै ताका म पत्रिका छाडेर टेलिभिजनमा काम गर्न थालेँ । मैले काम गर्ने टेलिभिजनमा हरिशले अभिनय गरेको धारावाहिक टेलिफिल्म प्रसारण हुन्थ्यो । यस नाताले पनि अझ हाम्रो भेट झाँगियो । उनको अभिनय, फिल्म क्षेत्रसँगको सम्बन्ध र साहित्यप्रतिको अगाध प्रेम मलाई औधी मन पर्थ्यो । हामीले काठमाडौँका गल्लीहरू सँगै हिँड्यो । पोखराका ताल तलैयाहरुमा सँगै घुम्यौँ ।
हरिश भने मेरो कविताको सधैँ प्रशंसा गरिरहन्थे । यसबिचमा म उनको प्रेम र वैवाहिक जीवनको थालनीको साक्षी बनेँ । विवाह पछि उनी जापान हान्निए । म भने यतै काठमाडौँ खाल्डोमा साहित्यप्रतिको आफ्नो रहरसँगै अघि बढिरहेँ ।
अहिले हरिश कल्पितको दोस्रो कथा संग्रह ग्याब्रियले बजारमा आएको पनि डेढ वर्ष भइसक्यो ।
०००० ०००० ००००
तेर्ह कथाहरू समेटिएको यस किताबमा मलाई निकै मन परेका कथा हुन् — ग्याब्रियले, पुष्पलता, एडमको प्रेम र भ्रम जाल । त्यसो त उहाँहरू आउनु भो मम्मी ?, बिहे, मोह भङ्ग, बधाई छ देवयानी पनि कम राम्रा छैनन् । तर अघिल्ला कथाहरूको बुनोट, भावभूमी र पात्र चयन निकै उम्दा छन् । सहरिया जीवन, प्रविधिले हुर्काएका दुख, सम्बन्धमा बढ्दै गएको एकाङ्कीपन र मानिसले पाउन नसकेको प्रेम हरिशका कथाका पटक पटक देखिने दृश्य हुन् । उनी कथा बनाउँदैनन् —आफ्नै वरिपरिका घट्नाहरु बाट कथा टिप्छन् । पात्र छान्छन् । र आफैले सुनिरहेका बोलिरहेका कुराहरूबाट संवाद चयन गर्छन् । त्यही भएर हरिशका कथा अस्वभाविक लाग्दैनन् । यहीँ र यस्तै सहरहरूमा घटिरहेका झैँ लाग्छन् ।
मलाई ग्याब्रियलेको नाम, कथा र पात्रहरूको मनोदशा सर्वदा प्रिय लाग्यो । यसले बोकेको सन्देश मात्र होइन यो कथा पढिरहँदा पाठकको मनमा उब्जिने भावावेशले मलाई बढी बिथल्यो । यो कथा मनोवाद शैलीबाट प्रारम्भ भएको छ । खासमा यो कथा दुःखको कथा हो । सुन्दर देश जापानकी केटीसँग (थोमस) एउटा आप्रवासी युवाको वियोगान्त प्रेमलाई बढो मर्मस्पर्शी ढङ्गले यस कथामा देखाइएको छ । ती दुईबाट जन्मिएकी छोरीको नाम हो – ग्याब्रियले । युरोपेली यो शब्दको अर्थ हुन्छ– ‘ईश्वर नै मेरो शक्ति हो ।’
म त हरिशलाई नजिकबाट चिन्छु । जापनिज श्रीमती बिहे गर्ने एक साथीको अवस्था र बाध्यतामाथि कलम चलाइरहँदा मैले भने हरिशको जीवन सम्झिएँ । उनी आफै पनि जापनिज केटी बिहे गरेर जापान गएका । यदि म हरिशको ठाउँमा हुन्थेँ भने आफ्नो पनि जापनिज श्रीमती भएको उल्लेख गर्थेँ । यसले कथालाई थप यथार्थपरक बनाउँथ्यो र उनले लेखिरहेका शब्दहरूप्रति पाठकलाई थप तान्थ्यो भन्ने मेरो अनुमान छ । तर पनि यस कथाभित्र हरिशको कथाकारिताको अब्बल नमूना मुखरित भएको छ । यो उनको संग्रहकै उत्कृष्ट कथा हो । यस किसिमको आधुनिक दुख बोकेर धेरै मानिस बाँचिरहेका छन् — विश्वका ठुला भनिने अधिकांश सहरमा ।
समाजको मनोविज्ञान र सामाजिक चित्र प्रस्ट उतार्न खप्पिस हरिश सहरका कथाहरू लेख्छन् । उनका हरेक कथाहरूमा पृथक स्वाद छ । शैलीमा एक रुपता देखिए पनि सौन्दर्य कमालको छ । कल्पितका कथामा दर्शनको सुवासभन्दा ज्यादा जिन्दगीका भोगाइहरू छन् । विचारका सिडीहरूभन्दा धेरै सम्बन्धका कहाली लाग्दा भीरहरू छन् । हरिशका हरेक पात्रको सम्बन्धको त्यही भीर उक्लन नसकेर हैरान छन् । फरक फरक सहरका संस्कृति छन् कथाहरूमा । र उस्तै लाग्छन् मान्छेका चाहना र दुःख । मान्छेले खोज्ने प्रेम र सपना ।
कसैले हरिश जस्तै राम्रा छन् हरिशका कथाहरू भन्यो भने अतिशयोक्ति हुँदैन । कसैले हरिश जस्तै शान्त छन् उनका कथाहरू भन्यो भने चाहिँ म पत्याउँदिन । हो हरिश शान्त र सरल छन् । तर उनका कथाहरू कहाँ शान्त छन् ? उनका पात्रहरूको त्यो कहालीलाग्दो मनोदशाले कथालाई मात्र होइन पाठकलाई पनि उद्वेलित बनाउँछ । दुःख सुखका रोटेपिङ्गमा घुमिरहने पात्रहरूले भरिएका उनका कथाहरू सरल छन् तर शान्त छैनन् ।
हरिश पात्रहरूलाई बलजफती आफू अनुकूल चलाउँदैनन् — उनको कथाकारिताको सबभन्दा धेरै मन परेको पक्ष नै यही हो मलाई । उनी पात्रहरूलाई स्वभाविक रूपमा बोल्न र व्यवहार गर्न छुट दिन्छन् । जसले कथालाई थप सहज बनाएको मेरो ठम्याइ छ । सहर केन्द्रित जीवन र त्यसको पेरिफेरिमा लेखिएका उनका कथाहरूको म मुग्ध कण्ठले प्रशंसा गर्छु र यस्तै कथा लेखिरहन आग्रह गर्छु । पहिलो कथा संग्रह लेखेर निकै निराश भएका मेरा मित्रलाई म अव उत्साहित हुँदै लेखनमा सक्रिय रहन अनुरोध गर्छु ।
