रञ्जना निरौला कवयित्री, निबन्धकार, सम्पादक तथा यशस्वी प्रज्ञा प्रतिष्ठानकी अध्यक्ष हुन् । उनले विसं २०५८ सालमा पहिलो रचना प्रकाशित गरी साहित्य क्षेत्रमा प्रवेश गरेकी हुन् । उनका “छरिएका भावना”(२०६८) तथा “कलम र म” (२०७४) कविता सङ्ग्रहहरू तथा “अनुभूतिको अवतरण” (२०७९) निबन्ध सङ्ग्रहका साथमा अङ्ग्रेजी कविता सङ्ग्रह “रिदम अफ पेन” प्रकाशित छन् ।
सूर्य नेपाल काठमान्डु कॉलिंग साहित्य महोत्सवकी निर्देशक तथा संयोजक रञ्जना निरौला थिइन् । उनी सँग पठन शैली र पुस्तकको सेरोफेरोमा रहेर गरेको कुराकानी :
यतिखेर कुन पुस्तक पढ्दै हुनुहुन्छ ?
भर्खरै रमेश क्षितिजको कविता सङ्ग्रह पर्वत पर्वतमा बटुवा घाम पढि़ सकेँ , डा. नवराज केसीको शून्यको मूल्य सुरु गरेको छु ।
नेपाली, अङ्ग्रेजी र हिन्दी भाषाका मन पर्ने एक एक वटा पुस्तकको नाम लिनुपर्दा ?
धेरै पुस्तकहरू मन परेका छन् । ती मध्ये अङ्ग्रेजीमा वयलबतजबल ष्खिष्लनकतयल क्भबनििग, हिन्दीमा कृष्ण र नेपालीमा शाकुन्तल हुन्।
तपाईँको लागि लेखपढको उपयुक्त समय कुन हो ?
भावहरूको अवस्थामा भर पर्छ । भावनाहरूले सृजित हुन् खोजे र समय अनुकूल छ भने दिन या बिहान जति बेला पनि पढिन्छ लेखिन्छ । तर प्राय रातमा नै मलाई सहज लाग्छ ।
साहित्यका विविध विधामध्ये अलि शक्तिशाली विधा तपाईँलाई के लाग्छ ?
लघु भावमा पनि वृहत् सन्देश वा आनन्द दिने सामर्थ्य कवितामा हुन्छ । अरू विधा भन्दा अलिक बढी मलाई कविता विधा शक्तिशाली विधा लाग्छ।
सानोमा कस्ता पुस्तकहरू पढ्न पाउनु भयो ?
स्कुलका पाठ्यपुस्तक बाहेक गौरी, मुनामदन लगायत त्यस समयका प्रचलित उपन्यासहरू पढ्न पाएकी थिएँ।
कस्ता पुस्तकहरू पढ्न बढी मनपथ्र्यो ?
लयले गर्दा कवितामा मोह थियो भने कौतुहलताले गर्दा कथा, उपन्यास पढ्न मन पर्दथ्यो।
तपाईँ कुन उमेर समूहमा बढी पढ्नु भयो ?
स्नातकोत्तरबाट अलिक बढी पढाई लेखाई बढ्यो।
धेरै पटक दोहोर्याएर पढेका पुस्तकहरू कुन कुन हुन् ?
केही छन् ती मध्ये भानुभक्तको रामायण ,राज राजेश्वरी, राधा, शिरीषको फूल, माधवी, बुढो माझी र समुद्र, गीता, आदि हुन् ।
दोहोर्याएर पढ्नुका कारण खासमा के थियो ?
ज्ञान, कथानक, कौतुहलता र आनन्द ।
ती पुस्तकहरूमा असाध्यै मन परेको पक्ष के हुन् ?
सबभन्दा सुन्दर कला पक्ष हो। अनि कथानक र आनन्द।
पुस्तक पढिरहँदा त्यसका पात्र, लेखक र परिवेशले कतिको पछ्याउँछ ?
राम्रा पुस्तकका पात्र, परिवेशले आफैँ सँगसँगै हिँड्न बाध्य बनाउँछन् नहिड़ी सुखै हुन्न।
तपाईँको विचार पढ्नु केका लागि हो ?
मूलतः पुस्तक पढ्नु ज्ञान र आनन्द नै हो । राम्रा पुस्तकले मस्तिष्कलाई पोषण प्रदान गर्दछ र सर्जकलाई सक्रिय बनाइराख्छ। अध्ययन ले हामीलाई शारीरिक, मानसिक, भावनात्मक तथा सामाजिक रूपले समृद्ध पनि बनाउँछ। त्यसैले पढ्नै पर्छ भन्ने लाग्छ।
कस्ता पुस्तकले जीवनमा बढी सघाए ?
गीता लगायतका दार्शनिक पुस्तकहरूले बढी प्रभावित गरे जसले कर्मलाई प्रधानता दिन्छन्।
पाठकलाई १० वटा पुस्तक पढ्नको लागि सिफारिस गर्नुपर्दा ?
पुस्तकहरू त धेरै नै छन् ती मध्ये पनि भन्ने पर्दा गीता, माधवी, कृष्ण, मोदी आइन, हिमाली दर्शन, जोनाथन लिविंगस्टन सीगल, आफ्नो कथा, तरुण तपस्वी, योगीको आत्मकथा, कारागार, सेतो धर्ती , शाकुन्तल पढौँ न एक पटक।
तपाइसँग कति जति पुस्तकहरूको कलेक्सन होला ?
पच्चिस सय जति होलान्।
पढ्न चाहेर पनि पढ्न नपाएका कुनै पुस्तक ?
प्रविधिले हामीलाई सहज बनाएकोले पढ्न मन लागेका पुस्तकहरू ढिलो चाँडो उपलब्ध भएका छन्।
मन परेका ५ जना स्वदेशी र विदेशी लेखकहरूको नाम लिनुपर्दा ?
देवकोटा, सिल्भिया पाथ, कालिदास ,पारिजात, नित्से
अध्ययन र लेखाई बाहेकका रुचिहरू के छन् ?
रुचिहरू त धेरै कुरामा छन् तर सारै मन पर्ने विषय चाहिँ गीत सङ्गीत र नयाँ नयाँ ठाउँको भ्रमण नै हो ।
नयाँ पुस्तालाई नपढी नहुने पुस्तकको रूपमा कुन–कुन पुस्तकहरू सिफारिस गर्नुहुन्छ ?
यस्ता धेरै पुस्तकहरू छन् जो नयाँ पुस्ताले पढ्ने पर्छ जस्तो लाग्छ ती मध्ये जङ्गबहादुर को बेलायत यात्रा, माधवी, शिरीषको फूल,सेतो धर्ती, शङ्कर लामिछानेका निबन्धहरू, सकुन्तल, सकस आदि। यस्ता पुस्तकहरूले कस्ता कुरा लेखिएका थिए र अब कस्ता पुस्तक लेखिनु पर्छ भनेँ जानकारी पाइन्छ साथै ज्ञान र काव्यिक रस पनि।
तपाईँको पछिल्लो साहित्यिक योजनाहरू के–के छन् ?
भर्खर नै एउटा अङ्ग्रेजी कविता सङ्ग्रह आएको छ अब निबन्ध सङ्ग्रह को तयारीमा नै छु । खासै अरू त त्यस्तो केही छैन।
स्रष्टा र सिर्जनाको सम्बन्धलाई तपाईँ कसरी हेर्नुहुन्छ?
सर्जक र सृष्टि बिचको सम्बन्ध एक जटिल र गहिरो सम्बन्ध हो जसले मानव अनुभूति, नवीनता र प्रगतिलाई अभिव्यक्त गर्छ । जसले सर्जक र समाज दुवैलाई समग्र रूपमा समृद्ध बनाउँछ। जसको सम्बन्ध कला र साहित्यदेखि प्रविधि र दर्शनसम्म विभिन्न विषयहरूमा आकर्षण र चिन्तनको कालातीत विषय बनेको हुन्छ । चाहे यो एक लेखकको जीवनमा उत्कृष्ट कृति ल्याउने होस या एक आविष्कारकले नयाँ प्रविधिको आविष्कार गरोस् । सर्जक र उनीहरूका सिर्जनाहरू बिचको जटिल गतिशीलताले हामी बस्ने संसारलाई व्यापक रूपमा समृद्ध गर्न सक्छ। यस कारण यसको सम्बद्ध चेतन र कर्म जत्तिकै घनिष्ठ हुन्छ।
तपाईँको जीवनमा सानैदेखि कोही रोल मोडेल छ, जसले जीवन यात्रामा निरन्तर सकारात्मक प्रेरणा दिएको होस् ?
व्यक्तिगत रूपले त्यस्तो रोल मोडल नै त कोही छैन। साहित्यप्रतिको रुचि मलाई गड गिफ्ट हो भन्ने लाग्छ। धेरै पुस्तकहरू चाहिँ छन् जसले जीवनयात्रालाई सकारात्मक प्रेरणा दिएका छन्।
